Εδώ και αιώνες, υπάρχει μία πεποίθηση πως η κοινωνία του ανθρώπου είναι πατριαρχική, μέσα από τις δομές των συνόλων που εκείνος οργάνωνε. Η πεποίθηση αυτή βασίζεται κυρίως σε ένα σύνολο από χαρακτηριστικά κοινωνικού χαρακτήρα, που φαίνεται να φέρουν τα άτομα αρσενικού φύλου σε πλεονεκτική κοινωνική θέση έναντι του θηλυκού. Επί της πεποίθησης αυτής θα προσπαθήσω να παραθέσω κάποιες σκέψεις, από την οπτική γωνία φυσικά ενός ανθρώπου που ερευνά κι αναζητά την αλήθεια της ιστορίας, αν και εφόσον είναι δυνατόν εκείνη να αποκαλυφθεί.
Η “επιβολή” της οργανωτικής ισχύος του αρσενικού φύλου σε οικογένεια και κοινωνία ονομάστηκε φαλλοκρατία ή ανδροκρατία. Παρότι η συναισθηματική εντύπωση των λέξεων που χρησιμοποιούνται φαίνεται να παρουσιάζει κυρίαρχα στίγματα αλήθειας προς την κατεύθυνση της παραπάνω κοινής πεποίθησης, είναι άκρως παραπλανητικοί. Αυτό προκύπτει καταρχήν από την φιλολογική ανάλυση των παραπάνω λέξεων. Κάθε λέξη/ιδιότητα που λήγει σε “-κρατία”, δεν ερμηνεύεται ως η επικράτηση του πρώτου συνθετικού της, αλλά αντίθετα ερμηνεύεται ως η χρησιμοποίηση του πρώτου συνθετικού της, ως μέσο επιβολής στο κοινωνικό σύνολο στο οποίο αναφέρεται. Για να γίνει ευκολότερα αντιληπτό παραθέτω κάποια στοιχεία προς την κατεύθυνση αυτή: Αριστοκρατία δεν είναι το σύστημα στο οποίο κυβερνούν οι άριστοι άνθρωποι, αλλά εκείνο στο οποίο η διαχείριση της κοινωνίας γίνεται με βάση το πρότυπο του αριστεύειν. Αντίστοιχα, στη θεοκρατία δεν έχουμε άμεση διακυβέρνηση από τον θεό (!), αλλά οργάνωση της κοινωνίας με βάση τα πρότυπα του θεΐσμού. Στο ίδιο σκεπτικό αξιοκρατία δεν συμπίπτει με την κυβέρνηση από άξιους, αλλά με την παραδοχή ενός θεσμικού πλαισίου αξιακών κανόνων. Η τρομοκρατία ταυτίζεται με την ισχυροποίηση μέσω διασποράς του αισθήματος τρόμου. Έτσι, δεν κυβερνά ο τρόμος καθ’ αυτός, απλώς εκείνος αποτελεί το μέσο επιβολής των κανόνων. Ακόμα, δημοκρατία δεν είναι το σύστημα διακυβέρνησης από το λαό, αλλά η οργάνωση της κοινωνίας με βάση το πολιτικό πρότυπο του δήμου (πολιτεύεσθαι). Τέλος, στρατοκρατία ή μιλιταρισμός δεν είναι η διακυβέρνηση ενός κράτους ΑΠΟ το στρατό (άλλωστε τί ακριβώς είναι στρατός; πρόκειται για αφηρημένη έννοια που δηλώνει οργανωμένες ένοπλες μάζες), αλλά η διακυβέρνηση ΜΕ ΧΡΗΣΗ στρατιωτικής ισχύος. Πρόκειται, αντίστοιχα, για την ουσιαστική ποιοτική διαφορά μεταξύ της μοναρχίας και της βασιλευόμενης δημοκρατίας. Παρότι καί στις δύο τίθεται στην κορυφή ο βασιλεύς, στην πρώτη κυβερνά άμεσα ο βασιλεύς, στην δεύτερη κυβερνά το οργανωτικό πρότυπο του δήμου, που επιβλέπεται σε διαδικαστικό επίπεδο από τον βασιλέα.
Έτσι, αρχίζουμε να μπαίνουμε στο νόημα του τί έστιν ανδροκρατία ή φαλλοκρατία. Και εάν, σύμφωνα με τα παραπάνω, αποζητούσαμε μία έννοια που να υποδηλώνει την ισχύ του ανδρικού φύλου στις κοινωνίες, θα την ονομάζαμε ανδραρχία ή φαλλαρχία μεταφορικά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε τη χρήση της λέξεως ανδροΚΡΑΤΙΑ. Τό τί ακριβώς σημαίνει η συγκεκριμένη ορολογία θα εξετάσουμε αμέσως παρακάτω. Εδώ, αξίζει να αναφερθούμε και στον όρο μητρι-αρχία, όπου δεν “άρχει” η γυναίκα, αλλά η μητέρα. Πρόκειται για ένα είδος άτυπης οργανωτικής εξουσίας, όχι περί του θηλυκού, αλλά με βασικό δόγμα την ιδιότητα της μητρότητας. Θυμίζω ότι όλες οι γυναίκες δεν είναι μητέρες. Αντίστοιχα, στην πατριαρχία έχουμε συγκέντρωση οικογενειακής οργανωτικής ισχύος στο πρόσωπο του πατέρα, κι όχι του ανδρός γενικά στην κοινωνία. Παρότι οι διαφορές είναι λεπτές, είναι εντούτοις ουσιαστικές.
Από τα αρχαία ακόμη χρόνια, επικράτησε ο όρος ανδρεία σε όλες σχεδόν τις γλώσσες, που έφτασε εκφυλισμένος μέχρι τις ημέρες μας. Έτσι, πχ. στη σύγχρονη αγγλική και συνάμα διεθνή man σημαίνει άνδρας αλλά και άνθρωπος, όπως και mankind σημαίνει ανθρωπότητα. Αντίστοιχα η λέξη man-ner σημαίνει τρόπος συμπεριφοράς. Το ίδιο στη γαλλική, με τη λέξη homme να προσδιορίζει το φύλο μα και την ανθρώπινη ιδιότητα. Άνδρας ήταν πάντοτε επί της ουσίας μία υπερβατική έννοια που αποτελούσε το νοητό πρότυπο λειτουργίας του ανδρικού φύλου στην κοινωνία, που περιγράφονταν με συγκεκριμένα συναισθηματικώς αφηρημένα κι ορθολογικώς αόριστα χαρακτηριστικά, όπως γενναιότητα, τιμιότητα, σωφροσύνη κλπ. Ουδέποτε ζητήθηκε από γυναίκα να μετέχει του ανδρικού προτύπου, ουδέποτε και της επιβλήθηκε αντίστοιχο γυναικείο πρότυπο. Το πώς και το γιατί είναι ερωτήματα που αφορούν ένα ολόκληρο κεφάλαιο και σχετίζεται με το πώς αντιλαμβάνονταν τα δύο φύλα τους αρχέγονους ρόλους τους στον ρου της ιστορίας. Επιστρέφοντας στο θέμα: η ανδροκρατία ήταν ένα καλούπι ανδρικής συμπεριφοράς με στόχο την υποταγή του άνδρα κι όχι της γυναίκας, ώστε να επιτελείται κάποια αναγκαιότητα της κοινωνίας. Έτσι εξηγείται και το γιατί οι ιστορικοί επιμένουν ότι η ιστορία του ανθρώπου βασίζεται στη μητριαρχία καθόλο το χρονικό εύρος της, είτε εκείνη ήταν φανερή είτε υποβόσκουσα. Η ιστορία των οργανωμένων κοινωνικών συνόλων βασίζεται, δηλαδή, στο εξής “παράδοξο”: αναπτύσσει τις κοινωνίες μητριαρχικά, εμφανίζοντας μία ανδροκρατική αντίληψη.
Η εκκεντρικότητα της ανθρώπινης ιστορίας επικεντρώνεται στη χρήση ενός ανδρικού υπερπροτύπου, εγκλωβίζοντας τον άντρα στον εκάστοτε ρόλο που του αναθέτει η αρχέγονη μητριαρχία. Έτσι, πχ. σε μία ακραία μορφή έκφρασης του υπερπροτύπου, εκείνος υποχρεώνεται σε “εκούσια καταναγκασμένη” θυσία προκειμένου να αποτρέψει τον εχθρό να πλησιάσει το κέντρο της μητριαρχίας, δηλαδή το πυρηνικό ζεύγος μάνας-τέκνου. Σε τελική ανάλυση, η ανδροκρατία εκφράζονταν κυρίως με την εσκεμμένη υπερτόνιση επιλεγμένων πρότυπων ιδεατών συμβόλων, με στόχο την εξυπηρέτηση της φυσιολογικά μητριαρχικής κοινωνίας.
Εδώ, βέβαια, μπαίνει το θέμα του απολυταρχισμού που ισχύει σε πολλές κοινωνίες και σχετίζεται με τον περιορισμό της γυναίκας στις κοινωνικές εκδηλώσεις. Π.χ. Μία πιθανή εξήγηση για τη χρήση της ισλαμικής μπούργκας, για την οποία και ελέγχεται σήμερα ο ισλαμισμός από τον δυτικό πολιτισμό, θα μπορούσε να είναι η εξής: ότι οι γυναίκες, όταν ίσχυσε ο νόμος για πρώτη φορά, αποδέχτηκαν-συμβιβάστηκαν με μία λύση που δίνει δικαιότερη κατανομή των ανδρών, όταν μέχρι τότε ο ανταγωνισμός δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στις οικογένειες, στις οποίες και βασίζονταν η διαιώνιση του είδους, αλλά και εσωτερικές ισορροπίες των κοινωνιών. Δεν αποτελεί επιστημονική εξήγηση σε καμία περίπτωση, αλλά στα πλαίσια της ιστορίας είμαστε υποχρεωμένοι να την εξετάσουμε. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλά από τα παράδοξα της κοινωνίας αναπτύσσονται και συντηρούνται μεταξύ ομόφυλων συγγενών (μάνα- κόρη, γιος- πατέρας κλπ.). Έτσι, πχ. στην εποχή των παπούδων μας, οι γιαγιάδες ήταν περισσότερο αυστηρές στην κοινωνική συμπεριφορά της κόρης τους, από ότι ο ίδιος ο παππούς, μιας και στην ουσία ήταν βιωματικοί γνώστες του ανδροκατικού μοντέλου, σύμφωνα με το οποίο κατά κάποιο τρόπο “βολεύτηκαν”.
Από την άλλη, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός, πως κατά καιρούς συνέβησαν φοβερά εγκλήματα κατά της γυναίκας, κυρίως εξαιτίας της συσσωρευμένης ψυχικής ορμής του καταναγκασμένου άνδρα. Όμως, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε πως η συνολική ιστορία είναι ένα προμελετημένο υπεραιώνιο έγκλημα κατά της γυναίκας. Πολύ περισσότερο δε, αν ρίξουμε μία ματιά στο μεγαλύτερο έγκλημα κατά του θηλυκού φύλου σε όλη την ιστορία, την τυποποίησή της στη μορφή της μετα-βιομηχανικής γυναίκας.
Η σύγχρονη γυναίκα, βίωσε την απεξάρτηση από το σύστημα της μητριαρχικής ανδροκρατίας, που εκείνη “έστησε” κατά το παρελθόν. Όμως, αυτή η απεξάρτηση δημιούργησε μία νέα κοινωνική συνθήκη, κατά την οποία κλήθηκε να προσαρμοστεί -μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα- σε ένα σύστημα φαλλοκρατικών αξιών που δεν είναι δυνατόν να την εκφράζουν, μιας και οργανώθηκε με βάση πρωτίστως την “διά εξαίρεσης εύνοια” της αυτής φύσης. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να κάνουμε μία ανθρωπο-φυσιο-λογική διαπίστωση (που σχετίζεται με μία λογική ανάλυση της ανθρώπινης φυσιολογίας). Η φυσιολογία της γυναίκας επιβάλλει τη διατήρηση του μέγιστου δυνατού αριθμού ατόμων του φύλου της σε ένα κοινωνικό σύνολο. Η διαπίστωση αυτή προκύπτει από την αναλογική δυνατότητα αναπαραγωγής των φύλων σε ένα κοινωνικό σύνολο. Έτσι, μία γυναίκα μόνη σε ένα σύνολο αντρών (πολυανδρία) μπορεί να καθίσταται έγγυος μία φορά το έτος περίπου φέρνοντας στην κοινωνία 1 ως και 3 νέα μέλη. Αντίστοιχα, ένας άντρας σε μία κοινωνία γυναικών (πολυγαμία) μπορεί να δημιουργήσει μία ολόκληρη πόλη σε ένα έτος. Αυτή διαφορετικότητα στη φυσιολογία που εκφράζεται με δυσαναλογία στην παραγωγικότητα μεταξύ πολυγαμίας και πολυανδρίας, επιβάλλει την ύπαρξη υποσυνείδησης για τη διάσωση του μεγαλύτερου δυνατού μέρους του γυναικείου πληθυσμού σε ένα κοινωνικό σύνολο.Κατ’ αυτόν τον τρόπο καθίσταται η ζωή του άντρα σε δεύτερη μοίρα από πλευράς συνέχισης της ζωής, ιδιαίτερα σε αρχαιότερες κοινωνίες, που η επιβίωση ήταν πρωταρχικός και κύριος στόχος. Προς την κατεύθυνση αυτή συνηγορεί και η τέχνη μέσω ενός από τους μεγαλύτερους μύθους της αρχαιότητας, εκείνου των Αμαζόνων, κατά τον οποίο ο άντρας ήταν χρήσιμος στην κοινωνία των Αμαζόνων μόνο προς αναπραγωγή.
Τώρα, λοιπόν, καλούνται τα δύο φύλα να απορρίψουν την απλή λογική έκφραση του ενστίκτου της συνέχειας της ζωής, μπροστά στην πρόκληση της ισότητας που διακηρύχθηκε με την επιβολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατά τα οποία η μονάδα είναι το μέτρο σύγκρισης. Ξαφνικά, για πρώτη φορά στην ιστορία, η γυναίκα μετέχει του στρατού και των επικίνδυνων εργασιών, και μάλιστα με περίσσιο κομπασμό επί του κατορθώματος. Εδώ, αξίζει να κάνουμε άλλη μία διαπίστωση: η ιστορία μας έχει δείξει ότι κατά τη διάρκεια πολέμου, οι όμηροι άνδρες συνήθως εκτελούνται από τον εχθρό, οι γυναίκες αντίστοιχα υφίστανται βιασμούς, όμως σε μεγάλο βαθμό επιβιώνουν. Η διαφορετικότητα αυτή, παρότι είναι τραγική και στις δύο περιπτώσεις, μας παρέχει ένα ακόμη στοιχείο του πως αντιλαμβανόμαστε τη γυναικεία ύπαρξη και φύση, ακόμα και μέσα από καταστάσεις έντονου στρες και φρίκης, σε σχέση με εκείνη του αντρός.
Η αλλοτροίωση της γυναικείας φύσης στις μέρες μας, δεν άφησε, ούτε και συνεχίζει να αφήνει φυσικά ανεπηρρέαστο τον άντρα. Έτσι, ο έχων ρόλο έστω και σε υποσυνείδητο προτυπικό επίπεδο, τον οποίο κληρονόμησε με βάση την παράδοση και την βιωματική παιδεία, μένει ξαφνικά κομπάρσος, έχοντας πάντα σα δεδομένο ότι ο ρόλος αυτός έχει νόημα σε συγκεκριμένο “έργο”… Με τόνο ευθυμίας να διερωτηθώ: είναι δυνατόν να πάρεις έναν ηθοποιό από μία θεατρική παράσταση, να τον απομονώσεις και να του πεις “παίξε τον ρόλο μόνος σου”;. Πρέπει να ανασκουμπωθεί, να αυτοσχεδιάσει και να λησμονήσει την θεατρική παράσταση, όπως τουλάχιστον ήταν το συνολικό έργο. Ακόμα χειρότερα, είναι δυνατόν να πεις σε έναν ηθοποιό να παίξει τον Ρωμαίο, έχοντας ήδη παραδώσει προς ερμηνεία τους διαλόγους του Ρωμαίου στην ηθοποιό που υποδύεται την Ιουλιέττα; Σε πρώτη φάση λοιπόν έρχεται η κοινωνική σύγχιση, ο πανικός ευρέσεως νέας κοινωνικής προσωπικότητας και το σοκ της αποκάλυψης της εγγενούς αδυναμίας ανταπόκρισης στην πρόκληση. Αφού, δε, ξεπεράσει το πρώτο σοκ προτυπικής απορρύθμισης, ακολουθεί το δεύτερο στάδιο: την αποδοχή της πατριαρχικής γυναικοκρατίας, κατά την οποία παραδίδει τον πρώτο ρόλο στην καλπάζουσα ορμητική γυναίκα, γλιτώνοντας πρόσκαιρα από την κατάρα των φαλλοκρατικών δεσμών.
Ας κοιτάξει λοιπόν ο καθένας μέσα του αλλά και γύρω του να αναρωτηθεί: “σήμερα τα πρότυπα ατομικής και κοινωνικής λειτουργίας και συμπεριφοράς δεσμεύουν τον άντρα ή κυρίως την γυναίκα η οποία πρέπει να ανταποκριθεί σε περισσότερους των έναν ρόλους;”. Κάποιοι βιάστηκαν να μιλήσουν για ενοποίηση των φύλων και unisex φύση. Εδώ όμως έχουμε αντίθετο αποτέλεσμα: την σχιζοφυλία και την δημιουργία multisex προσωπικοτήτων, φαινόμενα κατά τα οποία ο άνθρωπος χτίζει κοινωνικούς χαρακτήρες και συναισθηματικές λειτουργικές δομές, εμφανίζοντας διαφυλικούς ρόλους, ανάλογα με την εκάστοτε περίσταση.
ΠΗΓΗ:
